Rozwiązanie i likwidacja fundacji rodzinnej – jak to zrobić?

Rozwiązanie fundacji rodzinnej to proces, który wymaga przeprowadzenia formalnego postępowania likwidacyjnego. Polega ono na zakończeniu bieżących interesów fundacji, ściągnięciu wierzytelności, wypełnieniu zobowiązań wobec wierzycieli, upłynnieniu majątku pozostałego po spłacie długów oraz podziale majątku zgodnie z zasadami określonymi w statucie fundacji i przepisami prawa. Istotne jest, że samo otwarcie procedury likwidacyjnej nie oznacza jeszcze utraty osobowości prawnej przez fundację – staje się to faktem dopiero po jej prawomocnym wykreśleniu z rejestru fundacji rodzinnych. Jak zatem przeprowadzić rozwiązanie i likwidację fundacji rodzinnej zgodnie z prawem? 

Rozwiązanie fundacji rodzinnej 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami (tj. ustawą o fundacji rodzinnej), fundacja rodzinna może zostać rozwiązana na podstawie: 

• Jednomyślnej uchwały zgromadzenia beneficjentów – jeśli z ważnych powodów dalsze funkcjonowanie fundacji stało się niecelowe. 
• Uchwały zarządu, jeśli spełnione są warunki określone w statucie, np. gdy: – upłynął czas, na jaki fundacja została powołana, – cel fundacji został osiągnięty, – realizacja celu jest niemożliwa lub wymaga niewspółmiernie wysokich nakładów finansowych. 
• Decyzji sądu rejestrowego, w sytuacji gdy fundacja jest zarządzana w sposób oczywiście sprzeczny z jej celem lub interesami beneficjentów. W takim przypadku sąd może najpierw wyznaczyć termin na usunięcie naruszeń pod rygorem grzywny. Jeśli grzywny nie przyniosą skutku, może dojść do rozprawy, na której zapadnie decyzja o rozwiązaniu fundacji. 
• Postępowania upadłościowego – gdy fundacja rodzinna stanie się niewypłacalna, jej rozwiązanie następuje po zakończeniu procedury upadłościowej. 

Beneficjent fundacji rodzinnej może złożyć wniosek o jej rozwiązanie do sądu rejestrowego w przypadku zaistnienia wskazanych powyżej przesłanek, takich jak: niecelowość dalszego działania fundacji, sprzeczne z celem zarządzanie czy okoliczności przewidziane w statucie fundacji. 

Postępowanie likwidacyjne 

W trakcie likwidacji fundacja nadal istnieje, jednak jej działalność ogranicza się do czynności związanych z zakończeniem spraw bieżących, upłynnieniem majątku oraz spłatą zobowiązań. Warto podkreślić, że fundacja nie powinna spełniać świadczeń na rzecz beneficjentów, a procesem likwidacji kierują likwidatorzy, którzy pełnią funkcję podobną do zarządu – mogą reprezentować fundację i podejmować decyzje. Likwidatorzy nie mogą skutecznie ograniczyć swoich kompetencji w relacjach z osobami trzecimi. Natomiast nowe zobowiązania mogą być zaciągane jedynie w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia procesu likwidacji. Likwidatorem fundacji może być członek zarządu lub osoba wyznaczona przez sąd rejestrowy, Likwidatorzy zgłaszają otwarcie likwidacji do sądu rejestrowego oraz ogłaszają ją w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.  W czasie likwidacji fundacja rodzinna zachowuje osobowość prawną, a do jej funkcjonowania stosuje się odpowiednie przepisy ustawy. 

Sam podział majątku fundacji zależy zaś od momentu, w którym dochodzi do rozwiązania fundacji. Jeśli dochodzi do rozwiązania fundacji za życia fundatora, to jeśli statut nie przewiduje inaczej, majątek pozostający po spłacie zobowiązań przypada fundatorowi. Możliwe jest określenie w statucie innych beneficjentów uprawnionych do otrzymania majątku. Natomiast po śmierci fundatora najczęściej majątek przypada beneficjentom wskazanym w statucie. Sam status beneficjenta nie oznacza jednak automatycznego prawa do majątku – musi to wynikać ze statutu. Jeśli statut nie wskazuje beneficjentów uprawnionych do otrzymania majątku, przypada on spadkobiercom fundatora, zgodnie z testamentem lub zasadami dziedziczenia ustawowego. 

Likwidacja kończy się wykreśleniem fundacji z rejestru. Fundacja rodzinna zostaje wykreślona z rejestru po zatwierdzeniu sprawozdania likwidacyjnego. Po wykreśleniu fundacji rodzinnej traci ona osobowość prawną i przestaje istnieć jako podmiot prawa. 

Z uwagi na to, likwidacja fundacji rodzinnej jest procesem wymagającym ścisłego przestrzegania przepisów prawa oraz postanowień statutu. Kluczowe jest, aby proces ten odbywał się zgodnie z wolą fundatora i przy zachowaniu interesów beneficjentów. Ostateczne wykreślenie fundacji z rejestru kończy jej istnienie i powoduje podział majątku według reguł przewidzianych przez statut lub przepisy ustawowe. 

Praktyczne informacje o fundacji rodzinnej na tematy prawne, podatkowe i księgowe znajdziesz w kursie https://platforma.ikidp.pl/courses/jak-prowadzic-fundacje-rodzinna-podatki-rachunkowosc-dokumenty/  

Autor

Redaktor prowadzący

Redaktor naczelny