W ostatnim czasie coraz więcej mówi się na temat nowych przepisów prawnych i podatkowych, które to wchodzą w życie wraz z początkiem nowego, 2024 roku. Zmiany te mają dotyczyć także tzw. podatku minimalnego, wokół którego powstało wiele domysłów i niedopowiedzeń. Czym w zasadzie jest zatem podatek minimalny? Kto będzie go płacił i czy wejdzie w Polsce w życie?
Podatek minimalny – na czym polega?
Podatek minimalny stanowi jedną z form opodatkowania w Polskim systemie podatkowym, specyficzną odmianą podatku CIT (podatku dochodowego od osób prawnych). W założeniu, ma on obejmować podmioty, które nie wykazują dochodu lub wykazują go na poziomie minimalnym bez uzasadnionej przyczyny. Głównym celem podatku minimalnego jest zminimalizowanie zjawiska unikania opodatkowania przez przedsiębiorstwa, które, choć formalnie działają, nie generują dochodu lub generują go na minimalnym poziomie bez rzeczywistej uzasadnionej przyczyny.
Jak zostało wskazane, podatek minimalny ma zastosowanie do podmiotów gospodarczych, które nie osiągają dochodu bądź wykazują go na bardzo niskim poziomie w porównaniu do ich rzeczywistej działalności ekonomicznej. Organy podatkowe mogą przeprowadzać audyty dochodów podatników, aby zweryfikować zgodność z deklaracjami i uzasadnienie braku dochodu lub jego niskiego poziomu.
Jeśli chodzi o zalety tego rozwiązania, to wskazuje się przede wszystkim na zmniejszenie zjawiska unikania opodatkowania przez firmy działające jedynie na papierze, a także zwiększenie uczciwości w rozliczeniach podatkowych. Ten rodzaj podatku jest jednak także często krytykowany we wskazanym kształcie – głównie z uwagi na możliwość błędnej oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstw, które mogą generować niskie dochody ze względu na inwestycje czy okresy rozwoju. Jako jego wady wskazuje się również dodatkowy ciężar biurokratyczny dla przedsiębiorstw w zakresie audytów i dokumentacji.
Kiedy wchodzi w życie podatek minimalny?
Podatek minimalny w Polsce został dodany do ustawy CIT z dniem 1 stycznia 2022 roku. Zmiany w regulacjach dotyczących tego podatku zostały wprowadzone poprzez nowelizację Polski Ład, a ze względu na aktualną sytuację polityczno-gospodarczą, obowiązywanie tych nowych przepisów zostało zawieszone do 31 grudnia 2023 roku. Niemniej jednak, zasadniczo, podatek minimalny obowiązuje od 1 stycznia 2024 roku, a pierwsza płatność tego podatku będzie miała miejsce w roku 2025.
Podatek minimalny obejmie podatników, którzy w danym roku wykazali stratę podatkową lub osiągnęli dochód nieprzekraczający 2% wartości przychodów. Ważne jest zaznaczenie, że ustalenie poziomu dochodu lub straty będzie podlegało szczególnym zasadom określonym w przepisach dotyczących podatku minimalnego. Podstawa opodatkowania będzie obliczana jako suma części przychodów rozpoznanych przez podatnika oraz określonych kosztów uzyskania przychodów, poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych.
Zgodnie z art. 24ca ustawy o CIT, 10-procentowy minimalny podatek dochodowy od osób prawnych obciąża spółki mające siedzibę lub zarząd na terytorium RP, podlegające obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, oraz podatkowe grupy kapitałowe, które w danym roku podatkowym poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych lub osiągnęły udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych (określonych w przepisach) w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 2%
Podatek minimalny stanowi zatem nową, równoległą formę opodatkowania obok tradycyjnego podatku CIT. Oznacza to, że każdy podatnik CIT będzie zobowiązany do dokonania oceny, czy podlega podatkowi minimalnemu. Ważne jest również zaznaczenie, że samo objęcie podatkiem minimalnym nie zwalnia z obowiązku rozliczenia tradycyjnego podatku CIT.
Ustawa określa listę podmiotów, które są zwolnione z obowiązku uiszczenia podatku minimalnego. Podatników opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT), niezależnie od formy opodatkowania (np. ryczałt, skala, liniowy), a także tych prowadzących księgę przychodów i rozchodów, nawet jeśli są zobligowani do pełnego prowadzenia ksiąg rachunkowych, podatek minimalny nie obejmie. Ponadto, nie będą go płacić spółki, których udziałowcami są wyłącznie podatnicy PIT (na przykład spółka cywilna, spółka jawna, będąca przedmiotem PIT ze względu na charakter swoich wspólników, spółka partnerska).
Reasumując, podatek minimalny stanowi instrument mający na celu zminimalizowanie zjawiska unikania opodatkowania przez firmy niegenerujące realnych dochodów. Jego wprowadzenie ma sprzyjać uczciwym praktykom podatkowym i zwiększyć transparentność w dziedzinie opodatkowania przedsiębiorstw. Jednakże, zastosowanie podatku minimalnego wymaga zrównoważonego podejścia, aby nie naruszyć prawidłowego funkcjonowania firm generujących niskie dochody ze zrozumiałych przyczyn. Szukasz informacji o podatkach?
Zapraszam na bloga Blog Podatki