Jak założyć fundację rodzinną w Polsce? Przewodnik dla przedsiębiorców

Fundacja rodzinna to stosunkowo nowa instytucja prawna, która weszła w życie na mocy ustawy o fundacji rodzinnej z dnia 26 stycznia 2023 roku. Jest ona osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Dzięki tej formie prawnej przedsiębiorcy mogą zapewnić ciągłość zarządzania swoim majątkiem, unikając typowych wyzwań związanych z sukcesją. W dzisiejszym poradniku przedstawiamy natomiast w jaki sposób krok po kroku założyć fundację rodzinną w Polsce. 

Krok 1 – złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji 

Pierwszym krokiem jest złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim. Alternatywnie fundację można ustanowić w testamencie, co pozwala na jej powstanie po śmierci fundatora. Fundatorem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych oraz prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. To właśnie fundator decyduje o głównych celach fundacji, beneficjentach oraz zasadach, na jakich fundacja będzie działać. 

Z chwilą sporządzenia aktu założycielskiego albo ogłoszenia testamentu powstaje fundacja rodzinna w organizacji. Nazwa fundacji rodzinnej w organizacji zawiera dodatkowe oznaczenie “w organizacji”.  Fundacja rodzinna w organizacji zarządza we własnym imieniu posiadanym majątkiem i zapewnia jego ochronę, w szczególności nabywa prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciąga zobowiązania, pozywa i jest pozywana. Dopiero jednak wpis do rejestru umożliwia pełną działalność fundacji. 

Krok 2 – sporządzenie statutu fundacji 

Kolejnym niezbędnym elementem jest sporządzenie statutu fundacji rodzinnej. Ten dokument musi zawierać podstawowe informacje, takie jak nazwa fundacji, jej siedziba, cele, beneficjenci, zasady wypłaty świadczeń, a także sposób powoływania i odwoływania organów fundacji. To fundator ustala statut. Statut sporządza się w formie aktu notarialnego. Statut może również zawierać bardziej szczegółowe regulacje dotyczące współpracy organów fundacji, zasad inwestowania majątku czy okoliczności, w których fundacja może zostać rozwiązana.  

Krok 3 – sporządzenie spisu mienia 

Następny krok to sporządzenie spisu mienia. W spisie tym zamieszcza się prawa majątkowe wniesione przez fundatora albo osoby inne niż fundator do fundacji rodzinnej, ze wskazaniem osoby wnoszącej mienie oraz z określeniem rodzaju i wartości każdego z wniesionych składników mienia, w wysokości określonej według stanu i cen z chwili ich wniesienia oraz ich wartości podatkowej. Na tym etapie to fundator sporządza spis mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego. Natomiast później zarząd aktualizuje spis mienia i odpowiada za aktualność tego spisu. Co istotne, taki spis mienia sporządza się w formie pisemnej.  

Krok 4 – ustanowienie organów fundacji 

Do powstania fundacji rodzinnej konieczne jest także powołanie jej organów. Ustawa wymaga ustanowienia zarządu, który zarządza fundacją i reprezentuje ją na zewnątrz, a także zgromadzenia beneficjentów, które pełni rolę opiniodawczo-decyzyjną w kluczowych sprawach fundacji. W przypadku większych fundacji warto rozważyć powołanie rady nadzorczej, która sprawuje funkcję kontrolną. Organy fundacji rodzinnej powołuje i odwołuje fundator, o ile statut nie stanowi inaczej. 

Krok 5 – wniesienie funduszu założycielskiego 

Fundator musi następnie przekazać do fundacji majątek o wartości co najmniej 100 tys. złotych na fundusz założycielski. Może to być gotówka, nieruchomości, akcje, udziały w spółkach lub inne składniki majątkowe. Ten krok jest kluczowy, ponieważ fundacja rodzinna opiera swoją działalność na powierzonym jej majątku, który jest wykorzystywany do realizacji celów określonych w statucie. 

Krok 6 – wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych 

Kolejnym etapem jest rejestracja fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Wniosek o wpis, który podlega opłacie sądowej w wysokości 250 zł, należy złożyć na urzędowym formularzu, dołączając wymagane dokumenty takie jak m.in. akt założycielski i statut. Brak pełnej dokumentacji może opóźnić proces rejestracji, dlatego warto starannie przygotować komplet dokumentów.  

Po rejestracji fundacja musi uzyskać numer NIP oraz REGON. Wnioski w tym zakresie należy złożyć odpowiednio do urzędu skarbowego oraz urzędu statystycznego. Dopiero po ich uzyskaniu fundacja może zgłosić się do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR), co należy zrobić w terminie 14 dni od dnia wpisu do rejestru fundacji rodzinnych. 

Nadto, w przypadku fundacji rodzinnych prowadzenie ksiąg rachunkowych najlepiej powierzyć profesjonalnemu biuru rachunkowemu. Dodatkowo konieczne jest założenie rachunku bankowego, co wymaga przedstawienia dokumentów takich jak akt założycielski, statut oraz decyzja o wpisie do rejestru. 

Z uwagi na to, zakładanie fundacji rodzinnej to proces wymagający precyzyjnego przygotowania i spełnienia szeregu formalności. Jednak odpowiednie podejście i dbałość o szczegóły pozwolą na sprawne przejście przez wszystkie etapy, dając przedsiębiorcom skuteczne narzędzie do ochrony i zarządzania majątkiem na rzecz przyszłych pokoleń. 

Praktyczne informacje znajdziesz w naszym kursie dotyczącym fundacji rodzinnej https://platforma.ikidp.pl/courses/jak-prowadzic-fundacje-rodzinna-podatki-rachunkowosc-dokumenty/  

Autor

Redaktor prowadzący

Redaktor naczelny