Projekt zwolnienia z podatku dochodowego dla rodzin z co najmniej dwójką dzieci

Koncepcja zwolnienia rodzin wychowujących co najmniej dwoje dzieci z podatku dochodowego od osób fizycznych stanowi jedną z istotniejszych propozycji prorodzinnych, które cyklicznie powracają w debacie publicznej. Jej głównym założeniem jest realne wzmocnienie budżetów gospodarstw domowych, w których pojawia się większa liczba dzieci, a tym samym odciążenie finansowe rodzin ponoszących wyższe koszty życia związane z wychowaniem i utrzymaniem potomstwa. Zwolnienie podatkowe miałoby pełnić funkcję nie tylko materialnego wsparcia, lecz również motywacji demograficznej, zachęcając do podejmowania decyzji o powiększeniu rodziny. 

Projekt zwolnienia z podatku 

Do Sejmu trafił w ostatnim czasie bowiem projekt prezydenta Karola Nawrockiego, który przewiduje istotne preferencje podatkowe dla rodzin wychowujących co najmniej dwoje dzieci. Inicjatywa ma charakter prorodzinny i została zaprezentowana jako jeden z kluczowych elementów programu prezydenckiego. Projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz innych ustaw podatkowych zakłada wprowadzenie mechanizmu, dzięki któremu rodzice z dwójką lub większą liczbą dzieci będą mogli korzystać z wyższego limitu kwoty zmniejszającej podatek. 

Według propozycji, podatek dochodowy ma wynosić 12 procent minus kwota zmniejszająca w wysokości 3600 zł przy dochodach rocznych nieprzekraczających 140 tys. zł. W przypadku przekroczenia tego progu podatek wyniesie 13 200 zł powiększone o 32 procent od nadwyżki. Kluczowa zmiana dotyczy jednak rodziców wychowujących co najmniej dwójkę dzieci. Dla nich kwota zmniejszająca podatek w przedziale do 140 tys. zł rocznie ma wzrosnąć do 16 800 zł, co w praktyce oznacza znaczące odciążenie fiskalne. Preferencja ma obejmować również rodziny zastępcze, opiekunów prawnych, a także rodziców pełnoletnich dzieci uczących się, jeśli ci realizują obowiązek alimentacyjny. W ramach projektu zaproponowano także zmiany w innych ustawach, w tym w Ordynacji podatkowej, ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej oraz w załączniku do ustawy o VAT, co świadczy o szerokim zakresie ingerencji w system podatkowy. 

Główną zaletą zwolnienia podatkowego byłoby zauważalne zwiększenie dochodu rozporządzalnego rodzin, co wprost przekłada się na poprawę jakości życia dzieci. Rodziny, które często borykają się z wysokimi kosztami utrzymania, mogłyby w większym zakresie inwestować w edukację, zajęcia dodatkowe czy opiekę zdrowotną, a także w zaspokajanie podstawowych potrzeb mieszkaniowych czy transportowych. Według ustawodawcy ustawa miałaby również przyczynić się do zmniejszenia poziomu ubóstwa dzieci w Polsce, które mimo różnych programów socjalnych nadal pozostaje problemem społecznym. Z punktu widzenia ustawodawcy dodatkowym argumentem jest demografia – niż demograficzny stanowi istotne wyzwanie, a każda zachęta finansowa do posiadania większej liczby dzieci mogłaby przyczynić się do poprawy wskaźników dzietności. 

Wątpliwości i ryzyka związane z projektem 

Choć idea zwolnienia podatkowego dla rodzin z co najmniej dwojgiem dzieci brzmi atrakcyjnie, to budzi także liczne wątpliwości natury finansowej i systemowej. Najpoważniejszym problemem jest kwestia ubytku dochodów budżetowych, ponieważ podatek dochodowy od osób fizycznych stanowi istotne źródło wpływów do budżetu państwa i samorządów. Jego znaczne ograniczenie musiałoby zostać zrekompensowane innymi dochodami, co mogłoby prowadzić do podnoszenia innych podatków pośrednich lub cięć wydatków publicznych. Jednym z kierunków mogłaby być weryfikacja programu 800 plus i ograniczenie jego powszechności do rodzin faktycznie potrzebujących wsparcia, co pozwoliłoby uwolnić środki na zwolnienia podatkowe.  

Kolejnym problemem praktycznym jest ryzyko nadużyć, np. fikcyjnego wykazywania opieki nad dziećmi, jeśli przepisy nie byłyby dostatecznie precyzyjne i szczelne. Nadto, w obliczu rekordowego deficytu budżetowego na poziomie 289 mld zł w 2025 r. pojawia się pytanie czy państwo powinno pozwalać sobie na dodatkowe obciążenia dla finansów publicznych, bowiem dalsze zadłużanie grozi kryzysem finansów publicznych.  

Wobec tego, prezydencki projekt zwolnienia z PIT dla rodzin z dwójką dzieci stawia przed państwem trudne pytania o balans pomiędzy potrzebą wspierania rodzin a koniecznością zachowania stabilności finansów publicznych. Z jednej strony preferencje podatkowe mogą poprawić sytuację materialną rodzin, a także działać prorozwojowo, zachęcając do większej aktywności zawodowej. Z drugiej jednak istnieje ryzyko, że w warunkach rosnącego zadłużenia dodatkowe ulgi doprowadzą do dalszego pogorszenia kondycji budżetu. Dyskusja wokół projektu pokazuje, że decyzje fiskalne w obszarze polityki prorodzinnej nie mogą być traktowane w oderwaniu od całościowej sytuacji makroekonomicznej, a ich skuteczność będzie zależała od tego, czy państwo znajdzie realne źródła finansowania. 

Bądź na bieżąco z najważniejszymi zmianami podatkowymi, dołącz do Instytutu https://ikidp.pl/rejestracja  

Redaktor prowadzący

Redaktor naczelny