Kontrola podatkowa w Polsce to procedura przeprowadzana przez organy podatkowe w celu zweryfikowania prawidłowości rozliczeń podatkowych podatników. Kontrole podatkowe mają na celu zapobieganie nielegalnym działaniom w zakresie podatków, jak również zapewnienie, że podatnicy wypełniają swoje obowiązki podatkowe zgodnie z obowiązującymi przepisami. Warto jednak zastanowić się nad tym, kto przeprowadza taką kontrolę podatkową, ile zwykle ona trwa i jak ona szczegółowo wygląda?
Kontrola podatkowa w Polsce
Zasadą jest, że organy podatkowe pierwszej instancji przeprowadzają kontrolę podatkową u podatników, płatników, inkasentów oraz następców prawnych. Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Taką kontrolę podejmuje się z urzędu. Co do zasady organy podatkowe zawiadamiają kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia.
Niektóre z kontroli podatkowych nie wymagają jednak wcześniejszego zawiadomienia. I tak, nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli np. kontrola dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług; czy też jeżeli kontrola ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (art. 282c Ordynacji podatkowej).
Kto przeprowadza kontrolę, ile ona trwa, jak wygląda?
Kontrola podatkowa prowadzona jest przez właściwy dla danego podmiotu organ podatkowy pierwszej instancji, czyli naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę albo marszałka województwa (w zależności od przedmiotu kontroli). Kontrola powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu, o którym mowa w art. 283 Ordynacji podatkowej.
Można także wspomnieć, że zgodnie z art. 55 ustawy Prawo przedsiębiorców, całkowity czas trwania wszystkich kontroli podatkowych przeprowadzonych przez urząd skarbowy w jednym roku kalendarzowym musi mieścić się w określonym limicie dni. To ograniczenie zależy od wielkości przedsiębiorstwa. Dla mikroprzedsiębiorców wynosi on 12 dni roboczych, dla małych przedsiębiorstw – 18 dni, dla średnich przedsiębiorstw – 24 dni, a dla pozostałych firm – 48 dni. Możliwe jest jednak wydłużenie czasu trwania kontroli podatkowej.
Warto także wskazać, że czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością i w godzinach jej prowadzenia, a w przypadku skrócenia w toku kontroli czasu prowadzenia działalności – czynności kontrolne mogą być prowadzone przez 8 godzin dziennie. W przypadku gdy księgi podatkowe są prowadzone lub przechowywane poza siedzibą kontrolowanego, kontrolowany na żądanie kontrolującego obowiązany jest zapewnić dostęp do ksiąg w swojej siedzibie albo w miejscu ich prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnienie ich w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić prowadzenie przez kontrolowanego bieżącej działalności.
W trakcie jej trwania, po okazaniu odpowiedniego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz dokumentów, kontrolujący, w zakresie wynikającym z upoważnienia, są w szczególności uprawnieni m.in. do:
- wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego;
- żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz do dokonania jego oględzin;
- żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w postaci elektronicznej;
- zbierania innych niezbędnych materiałów w zakresie objętym kontrolą;
- zabezpieczania zebranych dowodów;
- legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli;
- żądania przeprowadzenia spisu z natury;
- przesłuchiwania świadków, kontrolowanego oraz innych osób;
- zasięgania opinii biegłych.
Podatnik ma prawo do uczciwego i profesjonalnego traktowania podczas kontroli. Ma również obowiązek współpracy z kontrolerami podatkowymi, udostępniania dokumentacji i udzielania odpowiedzi na pytania. Z uwagi na to, kontrole podatkowe są istotnym elementem systemu podatkowego, mają na celu zapobieganie oszustwom podatkowym i zapewnienie, że podatnicy prawidłowo spełniają swoje obowiązki podatkowe. Warto być przygotowanym na ewentualne kontrole i posiadać pełną dokumentację w firmie, aby uniknąć nieporozumień z organami podatkowymi.
Więcej artykułów o działalności fiskusa w Polsce Fiskus