Możliwość uznaniowego nakładania sankcji VAT przez fiskusa?
W polskim systemie podatkowym, organy podatkowe mają uprawnienia do nakładania sankcji w przypadku naruszenia przepisów dotyczących podatku od towarów i usług (VAT). Sankcje te mają na celu egzekwowanie przestrzegania przepisów podatkowych oraz zapewnienie uczciwości i zgodności z obowiązującymi przepisami podatkowymi. Jaki charakter mają jednak takie sankcje? Czy są one uregulowane w ustawie czy też fiskus ma możliwość uznaniowego nakładania takich sankcji? Co na ten temat mówią przepisy?
Nakładanie sankcji VAT
Pytania wynikają z ostatniej nowelizacji ustawy SLIM VAT 3, która to ustalone wcześniej „sztywne” wartości dodatkowego zobowiązania w VAT (czyli 30%, 20% i 15% zaniżonej kwoty podatku) zostaną zniesione. Zmiana wynika z wydanego wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Grupa Warzywna (sygn. akt C-935/19). Organ podatkowy będzie teraz miał możliwość dostosowania wysokości sankcji do stopnia naruszenia popełnionego przez podatnika. Zmieniony artykuł 112 b ustawy o VAT ustala maksymalne wartości sankcji, które wynoszą odpowiednio do 30%, do 20% i do 15%. Jednak pojawia się pytanie, czy organ podatkowy będzie miał możliwość całkowitego zrezygnowania z nałożenia sankcji. Przepis ten bowiem nadal stanowi, że naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego „ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe”.
Obecny przepis jedynie określa maksymalną wartość sankcji, co oznacza, że nie ma przeszkód, aby ustalić sankcję na poziomie 0%. Jednakże, może pojawić się pewna niepewność dotycząca praktycznego wykorzystania przez organy podatkowe możliwości obniżenia wysokości sankcji.
Uznaniowe nakładanie sankcji przez fiskusa?
Wobec tego, organ podatkowy będzie miał możliwość obniżenia wysokości sankcji VAT, ale nie jest pewne, czy będzie mógł całkowicie zaniechać ich nałożenia. Ostateczna decyzja zostanie podjęta po dokładnym zbadaniu okoliczności sprawy i rodzaju naruszenia. Analizując wskazane przepisy warto jednak wskazać na brak klarownych kryteriów dotyczących obniżki sankcji, co daje dużą swobodę urzędnikom w podejmowaniu decyzji na podstawie własnego uznania. Natomiast podatnicy nie posiadają narzędzi, które umożliwiałyby im kwestionowanie tych decyzji.
Fiskus posiada zatem możliwość uznaniowego nakładania sankcji VAT, co oznacza, że decyzja o nałożeniu sankcji jest podejmowana przez organ podatkowy na podstawie oceny indywidualnej sytuacji podatnika i stopnia naruszenia przepisów podatkowych. Jest to alternatywa dla automatycznego nakładania sankcji w przypadku stwierdzenia naruszenia.
W rezultacie jednak, w tych samych przypadkach różne organy podatkowe mogą podejmować zupełnie różne decyzje dotyczące wysokości sankcji, co może być krzywdzące dla niektórych podatników. Warto zauważyć, że organ podatkowy powinien wziąć pod uwagę okoliczności indywidualne oraz stopień winy podatnika przed podjęciem decyzji o nałożeniu sankcji VAT. Jeśli podatnik wykaże, że naruszenie było wynikiem pomyłki lub braku świadomego zamiaru unikania podatków, organ podatkowy może zastosować łagodniejsze sankcje lub odstąpić od nałożenia sankcji.
Fiskus powinien także uwzględnić następujące czynniki: istotność i częstotliwość dotychczasowych stwierdzonych nieprawidłowości; wartość stwierdzonych nieprawidłowości; a także działania podjęte przez podatnika po wykryciu nieprawidłowości w celu ich skorygowania i naprawienia ich skutków.
Nowelizacja SLIM VAT 3 wprowadza również zmiany w przepisach dotyczących nałożenia sankcji w wysokości 100% wartości VAT. Podobnie jak dotychczas, sankcja ta będzie stosowana, gdy podatnik odliczy VAT od faktury wystawionej przez fikcyjną firmę lub dokumentującej transakcje niezgodne z rzeczywistością. Jednak zmiana w artykule 112c polega na tym, że organ podatkowy będzie mógł nałożyć sankcję w wysokości 100%, gdy „nieprawidłowość była wynikiem celowego działania podatnika lub jego kontrahenta, o czym podatnik miał świadomość”.
Podsumowując, możliwość uznaniowego nakładania sankcji VAT przez fiskusa daje organom podatkowym elastyczność w stosowaniu sankcji, dostosowując je do indywidualnej sytuacji podatnika. Przy podejmowaniu decyzji o nałożeniu sankcji organ podatkowy powinien uwzględnić okoliczności i stopień naruszenia, aby zapewnić sprawiedliwość i skuteczność egzekwowania przepisów podatkowych. Nie przegap ważnych nowości podatkowo-prawnych, sprawdzaj IKiDP – blog