W Polsce, fundacje rodzinne, podobnie jak inne podmioty, podlegają określonym obowiązkom podatkowym. Wiele z tych zasad wynika z ogólnych przepisów podatkowych, ale istnieją także pewne charakterystyczne rozwiązania dotyczące opodatkowania fundacji rodzinnych. Jakie jest zatem 5 podstawowych form opodatkowania fundacji rodzinnej?
Podatki w fundacji rodzinnej – PIT i CIT
Po pierwsze, należy przypomnieć, jak wygląda opodatkowanie PIT w przypadku realizacji świadczeń przez fundację rodzinną. Otóż jeśli beneficjentem jest osoba z tzw. grupy zerowej (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha), to wtedy wykonanie świadczenia rzeczowego lub pieniężnego jest zwolnione z podatku PIT. Jednocześnie świadczenia te są opodatkowane w ramach fundacji rodzinnej podatkiem dochodowym od osób prawnych w wysokości 15%.
Ma to miejsce w przypadku wypłaty lub realizacji benefitu. Jeśli fundacja rodzinna nic nie wypłaca, nie realizuje benefitów i prowadzi działalność gospodarczą zgodną z ośmioma działalnościami wymienionymi w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej, to wtedy nie powstaje obowiązek podatkowy. Możemy wówczas gromadzić fundusze pochodzące z zysku a następnie je reinwestować. W ten sposób fundacja rodzinna może pełnić rolę wehikułu inwestycyjnego. Natomiast jeśli wypłacimy np. milion złotych na rzecz beneficjentów, to wtedy powstanie obowiązek podatkowy w CIT w wysokości 15% od 1 mln. zł tj. 150 000,00 zł. Kwotę tą należy odprowadzić do Urzędu Skarbowego.
Jeżeli beneficjentem będzie osoba z pierwszej grupy podatkowej (zięć, synowa i teściowie) to wówczas podatek PIT wyniesie 10%. Dla pozostałych beneficjentów będących dalekimi krewnymi lub osobami niespokrewnionymi stawka podatku PIT od benefitów wyniesie 15%. W przypadku gdy osoba obca otrzymała 10.000,00 zł w ramach świadczenia pieniężnego (jest uprawniona, tj. znajduje się na liście beneficjentów), to wtedy fundacja musi zapłacić podatek 15% CIT w wysokości 1.500,00 zł. Po stronie osoby, która otrzymała świadczenie powstanie natomiast obowiązek podatkowy z tego tytułu. Dochód ten jest opodatkowany podatkiem zryczałtowanym, wobec tego nie występuje kumulacja z innymi dochodami (w zakresie PIT są one uważane jako dochody z innych źródeł, opodatkowane w sposób ryczałtowy, według określonych stawek, bez kosztów uzyskania przychodów).
Opodatkowanie fundacji
W przypadku prowadzenia przez fundację rodzinną działalności gospodarczej określonej w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej mamy do czynienia ze zwolnieniem z opodatkowania CIT. Może to być działalność związana ze zbyciem mienia fundacji rodzinnej, jednak mienie to nie może być nabyte w celu sprzedaży (nie może być to handel lub spekulacja gruntami itd.). Natomiast może to być m.in. zbycie nieruchomości, która stanowiła środek trwały lub inwestycje fundacji i okaże się, że fundacja może korzystnie sprzedać tę nieruchomość a następnie środki uzyskane ze sprzedaży przeznaczyć na reinwestycje. Kolejnym rodzajem działalności zwolnionej jest wynajem mienia, inwestowanie oraz uzyskiwanie dochodów ze spółek handlowych a także funduszy inwestycyjnych. Także obrót papierami wartościowymi lub udzielanie pożyczek podmiotom powiązanym oraz nabywanie i ewentualne zbywanie waluty obcej stanowią również działalność fundacji rodzinnej zwolnioną z CIT.
Działalność gospodarcza wykraczająca poza art. 5 opodatkowana jest stawką CIT – 25%. Ważne jest również to, że w przypadku fundacji rodzinnej nie możemy stosować odliczeń z podstawy opodatkowania ani ulg określonych od art. 17 ustawy (dotyczących dochodów zwolnionych z podatku głównie na cele statutowe itd.). Otrzymanie dywidend lub innych zysków od spółek kapitałowych, których fundacja rodzinna jest wspólnikiem, udziałowcem lub akcjonariuszem – nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w CIT.
Fundacja rodzinna płaci jednak tzw. podatek od nieruchomości komercyjnych, jest bowiem podatnikiem podatku od przychodów z budynków, czyli podatku minimalnego od nieruchomości komercyjnych. Gdy wartość początkowa wynajmowanych budynków należących do fundacji rodzinnej przekracza 10 milionów złotych, stawka podatkowa wynosi 0,035% miesięcznie, czyli 0,42% rocznie od wartości początkowej budynków powyżej 10 mln zł.
Ponadto ustawodawca ustanowił jeszcze dwa rodzaje podatków dla fundacji rodzinnej. Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, gdy fundacja wynajmuje, wydzierżawia, udostępnia w sposób odpłatny swoje mienie np. beneficjentom albo osobom z nimi powiązanymi – wówczas dochody z tych czynności są opodatkowane stawką 19%. Ponadto ustawodawca wprowadził opodatkowanie tzw. ukrytych zysków – podatnicy zobowiązani będą do zapłacenia 15% podatku CIT z tego tytułu. Samo pojęcie ukrytych zysków jest już znane podatnikom z instytucji ryczałtu od dochodów spółek. Pełną listę katalogu tzw. ukrytych zysków obejmuje art. 24q ust. 1a Ustawy o CIT.
Trzeba przy tym wskazać zatem, iż fundacja rodzinna równocześnie opodatkowana jest przynajmniej w 5 różnych formach takich jak:
- 15% CIT – od wypłaty benefitów, czyli świadczeń na rzecz beneficjentów,
- 25% – pozaustawowa działalność gospodarcza,
- 15% – od ukrytych zysków,
- 19% – od wynajmu różnego rodzaju majątku zasobów fundacji rodzinnej na rzecz podmiotów powiązanych beneficjentom czy fundatorowi do jego działalności gospodarczej,
- podatek od nieruchomości komercyjnych.
Warto zauważyć, że opodatkowanie fundacji rodzinnych w Polsce może być złożone i zależy od wielu czynników. Dlatego też zaleca się skonsultowanie się z doradcą podatkowym lub prawnikiem specjalizującym się w prawie podatkowym w celu uzyskania pełnej i dokładnej informacji na ten temat. Praktyczne informacje znajdziesz w naszych kursach dotyczących fundacji rodzinnej Kurs – Jak prowadzić fundację rodzinną – podatki, rachunkowość, dokumenty