Podatek u źródła – Polski Ład 3.0
Podatek jest pobierany według reguł obowiązujących albo w Ustawie o podatku dochodowego osób prawnych albo wynikających z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, w której na przykład mamy stosowane inne stawki (zwykle niższe dla poszczególnych rodzajów należności) i w każdej umowie mogą być to stawki odmienne, więc oczywiście płatnik musi je badać i sprawdzać tak, aby zastosować właściwą stawkę do poboru podatku u źródła, czyli poboru w momencie wypłaty tej należności.
Niemniej jednak tutaj też ustawodawca wprowadził zasadę, że ten pobór, to rozliczenie musi następować z dochowaniem należytej staranności oraz udokumentowaniem certyfikatu rezydencji o spełnieniu warunków do zastosowania tej stawki.
Certyfikat można dokumentować także kopią, natomiast jeżeli chodzi o należytą staranność, to tutaj ustawodawca wyraźnie wskazuje, że należy uwzględniać charakter i skalę działalności płatnika. Jeżeli jest to na przykład bank, czyli podmiot, który zawodowo zajmuje się rozliczaniem tego typu należności, albo jest to duży podmiot, duży koncern, który ma odpowiednie zaplecze, rodzaj wsparcia, ale także systematycznie wypłaca te należności – to należyta jego staranność w zakresie poboru podatku u źródła będzie oceniana z podwyższonym kryterium oceny, że spełnił wszystkie przesłanki dla zastosowania zwolnienia poboru albo obniżenia stawki podatku pobieranego u źródła.
Obecnie funkcjonujący mechanizm dotyczy wypłat należności podlegających podatkowi u źródła dla wypłat przekraczających 2 000 000 złotych na rzecz tego samego podatnika, który jest podmiotem powiązanym. Tutaj oczywiście pobieramy podatek z uwzględnieniem odliczeń dotyczących komplementariusza, czyli możliwości zaliczenia tego podatku, który został zapłacony przez spółkę, na rzecz podatku komplementariusza, ale nie mamy możliwości niepobierania podatku oraz niższej stawki, nawet jeżeli wynika to z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.
W tym przypadku dla tych wszystkich należności ten podatek powinien być pobrany według stawki podstawowej, jeżeli oczywiście mamy przekroczony próg 2 000 000 zł.
Jeśli chodzi o mechanizm dotyczący przychodów pasywnych, czyli takich, jak odsetki, dywidendy, należności licencyjne, wypłacany na rzecz podmiotów powiązanych, to tutaj mamy zastosowanie tego mechanizmu do należności innych niż te, które mają charakter niematerialny, jak: usługi doradcze, księgowe, prawne czy też opłaty przeładunkowe oraz dochody kapitałowe. Zatem w tym przypadku, pobieramy podatek, jeżeli te wypłaty przekraczają próg 2 000 000 złotych, a podatnik może wystąpić o zwrot.
Ustawodawca doprecyzował w przepisach to, że podmiotem, który może wnioskować o zwrot zapłaconego podatku, będzie nie tylko sam uprawniony do tych świadczeń, czyli podatnik, ale również płatnik, który pobrał i odprowadził podatek. Jest to o tyle istotne, że zwykle podatnik ma siedzibę w innych państwach i trudno mu jest na terenie Polski podjąć działania zmierzające do odzyskania zapłaconego podatku.
Zmiany w ramach Polskiego Ładu ułatwiają także wykazanie rezydencji podatkowej, ponieważ wystarczy przedłożyć kopię certyfikatu rezydencji. Oczywiście musi to być z dochowaniem należytej staranności, czyli oceną, czy ta kopia ma charakter rzeczywisty, a nie jest jakimś dokumentem stworzonym na te potrzeby.
Nastąpiła też zmiana dotycząca definicji rzeczywistego właściciela – tutaj także ułatwia się nam rozliczenie, bo nie może być nim uznany podmiot, który jest tylko pośrednikiem zobowiązanym do przekazania całości lub części należności innemu podmiotowi.
Te wszystkie zmiany skutkują tym, że podatek u źródła będzie pobierany w sytuacjach wyjątkowych, jeżeli chodzi o pobranie według stawki podstawowej. Zatem podatnik jest uprawniony do stawek obniżonych, choć czasami do zwolnień, a płatnik w ramach należytej staranności może badać, czy takie uprawnienie istnieje, i pobierać niższy podatek lub nie pobierać, jeżeli mamy do czynienia ze zwolnieniem poboru podatku u źródła.
Oprócz tego istnieje także możliwość alternatywnego stosowania tego mechanizmu, ponieważ członkowie zarządu płatnika, czyli polskiej spółki, która wypłaca te należności (obojętnie, jaki mają charakter), mogą złożyć oświadczenie o spełnieniu wszystkich warunków stosowania preferencji podatku u źródła (jest
do tego specjalny formularz WH-OSC) i w tym oświadczeniu wykazują, że po przeprowadzeniu z należytą starannością weryfikacji nie posiadają wiedzy o okolicznościach wykluczających możliwość zastosowania innej stawki oraz posiadają dokumenty niezbędne do zastosowania takiej stawki.
To oświadczenie składane jest przez kierownika jednostki, a w przypadku zarządu wieloosobowego – przez wyznaczoną osobę. To o tyle istotne, że ta osoba ponosi odpowiedzialność karną, także karnoskarbową, w razie poświadczenie nieprawdy. Zatem jeżeli nie dochowała należytej staranności albo celowo złożyła błędne oświadczenie o stosowaniu tych innych stawek, innych preferencji podatku u źródła, będzie ponosiła odpowiedzialność karną. Ustawodawca wprowadza więc pewną możliwość, pewne rozwiązanie, ale ono obarczone jest dużym ryzykiem odpowiedzialności.
Ponadto ustawodawca wprowadził możliwość uzyskania opinii o stosowaniu preferencji. To jest nowa opinia. Ona zastępuje poprzednią, niefunkcjonującą, ale wprowadzoną do ustawy opinię o możliwości stosowania zwolnienia z podatku u źródła. Z takim wnioskiem o wydanie tej opinii może wystąpić zarówno płatnik, jak i podatnik. Przykładowo możemy uzyskać wówczas potwierdzenie stosowania obniżonej stawki wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, na przykład stawki 5% dla dywidendy wypłacanej do podmiotu mającego siedzibę w jednym z państw, z którymi zawarliśmy umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. Ponadto w tej opinii możemy także dostać potwierdzenie zwolnienia z poboru podatku u źródła w oparciu o poszczególne przepisy, na przykład dotyczące systemu rozliczeń w ramach Unii Europejskiej, choćby dywidend. Także ta opinia może nam wskazywać na możliwość niepobrania podatku u źródła.
Opinia jest ważna przez 36 miesięcy od daty jej wydania, więc po uzyskaniu mamy dwa i pół roku na to, żeby ją stosować, chyba że zmieni się stan faktyczny albo podatnik przestał spełniać warunki do stosowania jakiejś preferencji. Na przykład może pojawić się nowy udziałowiec, mógł on zmienić siedzibę albo jego rzeczywistym beneficjentem stał się inny podmiot, w związku z tym w takiej sytuacji płatnik również musi zastosować podstawową stawkę podatku u źródła, a nie nadal korzystać z tej opinii o stosowaniu preferencji.
Oczywiście pojawia się pytanie: kiedy i w jaki sposób płatnik ma się o tym dowiedzieć? Wydaje się, że w dalszym ciągu musi podejmować weryfikację z zachowaniem należytej staranności, tak, aby sprawdzać, czy nadal te preferencje możliwe są do stosowania. Ustawodawca także wyraźnie wskazuje, kiedy odmawia się wydania tej opinii o preferencji –chociażby wtedy, kiedy nie są spełnione warunki stosowania
preferencji w ustawie, ale także wtedy, kiedy są wątpliwości co do zgodności ze stanem rzeczywistym, wątpliwości co do dokumentacji, co do wniosku, który został złożony. Ale można również odmówić wtedy, kiedy istnieje uzasadnione przypuszczenie wydania decyzji z zastosowaniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Jest to bardzo nieostre pojęcie i właściwie w każdej sytuacji (patrząc na doświadczenia związane z wydawaniem interpretacji indywidualnych) organ może odmówić wydania takiej opinii. Rzecz jasna, możemy się o tym dowiedzieć dopiero wtedy, kiedy złożymy wniosek i organ właśnie taką odmowę nam wyda.
Co istotne, w takiej sytuacji przysługuje nam skarga do Sądu Administracyjnego, więc sąd może badać, czy istniały przesłanki do odmowy wydania opinii o stosowaniu preferencji.
Wniosek o wydanie opinii składamy do Urzędu Skarbowego właściwego dla podatnika, a jeżeli jest nim nierezydent – będzie to urząd właściwy do spraw opodatkowania osób zagranicznych, czyli po prostu Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy. Powinien on wydać tę opinię bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu 6 miesięcy. Oczywiście, jak wszyscy wiemy, każde postępowanie podatkowe może być przedłużone, a tym samym organ również to może przedłużyć tak, aby wydać tę opinię po tym upływie. Wydaje się jednak, takie są przynajmniej zapewnienia, że te opinie będą wydawane w miarę możliwości jak najszybciej – tak, aby płatnik wiedział, czy może stosować określone preferencje, czy też nie.
Opłata od wniosku o wydanie tej opinii o stosowaniu preferencji jest stała, wynosi 2 000 złotych, co w przypadku wielu płatników nie jest dużą kwotą, zważywszy na możliwość prostszego rozliczania podatku u źródła i posiadania pewności, że robią to prawidłowo.
Zatem samo oświadczenie składane przez członków zarządu również może wyłączać stosowanie tego mechanizmu Płać i występuj o zwrot. Natomiast to wiąże się z ryzykiem odpowiedzialności karnej czy też karnoskarbowej. Dlatego też występowanie z wnioskiem o wydanie opinii o stosowaniu preferencji wydaje się lepszym rozwiązaniem.
Jeżeli chodzi o podatek u źródła, mamy także zmiany wprowadzone przez Polski Ład 3.0, które mają poprawić już te rozwiązania, które funkcjonują od 1 stycznia 2022 roku. Te zmiany przede wszystkim dotyczą przedłużenia skuteczności oświadczenia potwierdzającego spełnienie wszystkich wymogów do stosowania preferencji, ponieważ do tej pory był problem, w jaki sposób można stosować to oświadczenie, jak długo będzie ono ważne. W przypadku oświadczeń złożonych w 2022 roku ich moc ochronna zostaje przedłużona do końca roku bez potrzeby kolejnego ich składania.
To oświadczenie jest skuteczne do końca roku podatkowego, w którym przekroczony by został próg 2 000 000 złotych. Nie ma zatem potrzeby składania przy każdej kolejnej płatności właśnie takiego oświadczenia.
Dodatkowo Polski Ład 3.0 objął zwolnieniem przedmiotowym w podatku dochodowym od osób prawnych nierezydenta i rozszerzył go również na obligacje skarbowe oferowane na rynku krajowym oraz inne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa. Chodzi o ułatwienie właśnie uplasowania tego typu obligacji papierów wartościowych, które są emitowane przez Skarb Państwa, bez obowiązków związanych z tym systemem, o którym mówimy.
Zatem, jak widzimy, jest szereg zmian dotyczących transakcji transgranicznych. Większość, jednak z nich jest pozytywna dla podatników, czyli albo poprawiają przepisy, albo wręcz wprowadzają regulacje odblokowujące przepisy, które były niestosowane, bo były tak źle, niepraktycznie przygotowane, że po prostu nie dało się ich stosować.
