Dyrektywa work-life balance – zmiany w prawie pracy
Dyrektywa work-life balance to akt prawny Unii Europejskiej, który ma na celu poprawę równowagi między życiem zawodowym a prywatnym pracowników. Dyrektywa ta została przyjęta przez Parlament Europejski 4 kwietnia 2019 roku i pierwotnie miała zostać wdrożona do krajowych systemów prawnych państw członkowskich do 2 sierpnia 2022 roku. W Polsce przepisy dotyczące tej dyrektywy zostaną wdrożone jednak dopiero w przeciągu najbliższych dni.
Work-life balance
Głównym celem dyrektywy jest poprawa jakości życia pracowników, a także zwiększenie ich wydajności poprzez zrównoważenie pracy i życia prywatnego. Wprowadzenie dyrektywy ma również pomóc w walce z dyskryminacją na rynku pracy oraz w promowaniu równych szans dla kobiet i mężczyzn. W ramach dyrektywy work-life balance pracodawcy będą musieli zapewnić pracownikom minimalny poziom elastyczności w zakresie godzin pracy, umożliwiając im lepsze zarządzanie czasem pracy i życiem prywatnym.
Ponadto, pracownicy będą mieli prawo do odpowiedniej liczby dni wolnych od pracy na opiekę nad dzieckiem lub opiekę nad osobą zależną. Dyrektywa wprowadza również zasadę równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie urlopów rodzicielskich i opieki nad dzieckiem oraz opieki nad osobą zależną. Oznacza to, że kobiety i mężczyźni będą mieli równe szanse na korzystanie z urlopów rodzicielskich i opieki nad osobą zależną oraz będą równo traktowani przez pracodawców.
Wprowadzenie dyrektywy work-life balance jest ważnym krokiem w kierunku poprawy jakości życia pracowników oraz wyrównywania szans na rynku pracy. Dyrektywa ta stanowi także ważny sygnał dla pracodawców o potrzebie zwracania większej uwagi na potrzeby swoich pracowników w zakresie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. W związku z powyższym, także w Polsce w tym zakresie zostaną w najbliższym czasie wprowadzone odpowiednie przepisy prawne oraz nowe rozwiązania.
Zmiany w polskim prawie pracy w 2023 roku
Nowelizacja przepisów dotyczy m.in. urlopów oraz czasu pracy, w szczególności urlopu rodzicielskiego. Pracownicy otrzymają indywidualne prawo do urlopu rodzicielskiego. W ramach urlopu rodzicielskiego wprowadzona zostanie nieprzenoszalna część w wymiarze do 9 tygodni dla każdego z rodziców. Ponadto, wprowadzony zostanie 70% zasiłek macierzyński za cały okres urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców. Aktualnie zasiłek macierzyński wynosi średnio 67,5% podstawy wymiaru zasiłku.
Pracownik będzie miał również możliwość skorzystania z bezpłatnego urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym. Urlop ten będzie służył zapewnieniu osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki z powodu poważnych względów medycznych. Nowelizacja wprowadza także możliwość skorzystania ze zwolnienia od pracy w przypadku zaistnienia tzw. siły wyższej – w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym. Za czas tego zwolnienia pracownik otrzyma połowę wynagrodzenia.
W przepisach znajdą się również dwie dodatkowe przerwy w ciągu dnia, które będą wliczane do czasu pracy. Pracownik będzie miał prawo do drugiej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli dobowy wymiar pracy jest dłuższy niż 9 godzin, oraz trzeciej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy przekracza 16 godzin.
W noweli wprowadzone są także zmiany dotyczące umów o pracę. Pracownik, który wykonywał pracę przez przynajmniej 6 miesięcy, będzie miał możliwość raz w roku wystąpić o zmianę rodzaju umowy – na umowę o pracę na czas nieokreślony lub na umowę o pracę z bardziej przewidywalnymi i bezpieczniejszymi warunkami pracy. Pracownik musi również otrzymać pisemną odpowiedź na swój wniosek, wraz z uzasadnieniem.
Ponadto, zmiany dotyczyć będą także elastycznej organizacji pracy, zakresu informacji o warunkach zatrudnienia pracownika, nieodpłatnych szkoleń oraz innych kwestii. Wskazane zmiany wdrażają do polskiego systemu prawnego nie tylko dyrektywę work-life balance, ale także tzw. dyrektywę rodzicielską.
Omawiana nowelizacja Kodeksu pracy z 9 marca 2023 roku została opublikowana w Dzienniku Ustaw w dniu 4 kwietnia 2023 roku. Zmiany wejdą w życie po upływie dwudziestu jeden dni od publikacji – zatem zaczną obowiązywać od dnia 26 kwietnia 2023 roku.
Chcesz wiedzieć więcej? Dołącz do bezpłatnego webinaru „Potrójna nowelizacja kodeksu pracy – praca zdalna, badanie trzeźwości, work-life balance” Zapisy na bezpłatny webinar
