Ważne orzeczenia sądowe mają istotne znaczenie dla interpretacji przepisów prawnych, w tym również dla kwestii związanych z opodatkowaniem. W Polsce sprawa zakwaterowania pracownika oraz jego przychodu z tego tytułu była wielokrotnie przedmiotem dyskusji i rozstrzygnięć sądowych, które mogą mieć wpływ na podobne przypadki. W dzisiejszym artykule omawiamy istotę tej problematyki, dotychczasową linię orzeczniczą oraz wnioski płynące z nowego, ważnego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zakwaterowanie pracownika
Orzecznictwo dotyczące zakwaterowania pracowników jest istotne dla interpretacji przepisów podatkowych i ustalania składników przychodu pracowników. Przez wiele lat w orzecznictwie zakwaterowanie pracowników, które było udostępniane/opłacane przez pracodawcę, było uznawane za przychód pracownika i podlegało opodatkowaniu. Ostatnie zmiany w orzecznictwie wskazują jednak na możliwość redefinicji zakwaterowania pracowniczego jako świadczenia, które nie stanowi przychodu dla pracownika.
Kluczowe znaczenie w tym zakresie mają wydane w ostatnim czasie wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 stycznia 2024 r. w sprawie o sygn. II FSK 434/21 oraz II FSK 1332/21, w których sąd przyznał rację spółce delegującej pracowników za granicę. Spór rozpoczął się od niekorzystnych interpretacji podatkowych z 2020 roku. Spółka, która specjalizuje się w świadczeniu specjalistycznych usług związanych z montażem, remontem i konserwacją linii produkcyjnych w krajach Unii Europejskiej, wystąpiła o interpretację. W delegowaniu swoich pracowników do pracy na krótkie okresy za granicą, udostępniała im bezpłatne zakwaterowanie lub pokrywała koszty związane z zakwaterowaniem. Pracownicy ci nie podróżowali w ramach podróży służbowej, dlatego nie otrzymywali diet ani innych świadczeń z tego tytułu.
Z uwagi na to, Spółka zwróciła się z pytaniem, czy bezpłatne zakwaterowanie nie stanowi dla nich przychodu z nieodpłatnych świadczeń. Spółka argumentowała, że udostępnienie noclegów miało służyć jej interesom, umożliwiając realizację kontraktów. Zarówno organy podatkowe, jak i wojewódzki sąd administracyjny (WSA) uznali, że wydatki ponoszone przez pracodawcę na noclegi pracownika w miejscu wykonywania pracy, nie będącej podróżą służbową, stanowią dla pracownika przychód podlegający opodatkowaniu. Spółka nie zgadzała się z tą interpretacją, powołując się na przepisy dyrektyw europejskich dotyczących delegowania pracowników, które sugerują, że koszty zakwaterowania za granicą nie powinny być traktowane jako część należnego pracownikowi wynagrodzenia. NSA poparł stanowisko spółki, uznając, że opłata za nocleg jest ponoszona w interesie pracodawcy, a pracownicy nie mają interesu korzystać z noclegów za granicą.
Jednak to nie przychód? Zmiany w orzecznictwie!
Naczelny Sąd Administracyjny zatem po raz kolejny opowiedział się po stronie podatników, stwierdzając, że udostępniane przez pracodawców nieodpłatne zakwaterowanie dla delegowanych pracowników nie powinno być uznawane za przychód z tytułu stosunku pracy. W konsekwencji można zauważyć wykształcenie się nowej linii orzeczniczej w tej kwestii.
Można zatem uznać, iż mimo, że organy podatkowe konsekwentnie utrzymują stanowisko, że bezpłatne zakwaterowanie i transport dla pracownika stanowią jego przychód, orzecznictwo NSA zmierza w innym kierunku. Istnieje prawdopodobieństwo, że to skłoni kolejne przedsiębiorstwa do składania wniosków o indywidualne interpretacje oraz dochodzenie swoich praw przed sądami administracyjnymi. Przedsiębiorcy mogą również rozważyć ubieganie się o zwrot nie tylko nadpłaconego podatku, ale także opłacanych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne.
Przyczyną takiej zmiany w interpretacji może być przede wszystkim ocena charakteru świadczenia. Jeśli zakwaterowanie jest udzielane w związku z wykonywaną pracą i nie stanowi dodatkowego wynagrodzenia, to może być traktowane jako świadczenie niepieniężne. Istotne jest również rozróżnienie między zakwaterowaniem, które jest udostępniane w celach służbowych, a takim, które ma charakter prywatny i nie wynika bezpośrednio z wykonywanej pracy. Orzeczenie te jest o tyle istotne, że jeśli zakwaterowanie nie jest już traktowane jako przychód, to nie podlega opodatkowaniu i nie zwiększa obciążenia podatkowego pracownika.
Zmiana w orzecznictwie dotyczącym zakwaterowania pracowników, nie kwalifikując go jako przychód, ma istotne znaczenie dla praktyki podatkowej zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Warto zauważyć, że każdy przypadek musi być rozpatrywany indywidualnie, biorąc pod uwagę okoliczności i charakter udostępnionego zakwaterowania. Konieczne jest monitorowanie orzecznictwa oraz ewentualne konsultacje z ekspertami podatkowymi w celu właściwej interpretacji i zastosowania zmian w praktyce biznesowej.
Wybrane orzeczenia NSA Blog-orzeczenia